Αθλητικοί αγώνες στην Προϊστορία
Ο Ιππίας από την Ηλεία, σοφιστής του 5ου αιώνα π.Χ., συγκρότησε τον πρώτο κατάλογο νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σύμφωνα με αυτόν, το πρώτο αγώνισμα, ο δρόμος, διοργανώθηκε στην Ολυμπία για πρώτη φορά το 776 π.Χ. προς τιμήν του Ολύμπιου Δία. Από μεταγενέστερες αρχαίες πηγές γίνεται γνωστή η μεγάλη σημασία που απέκτησε σταδιακά ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ ήδη από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. συγκαταλεγόταν στις μεγαλύτερες και πιο γνωστές πανελλήνιες διοργανώσεις.
Ωστόσο, οι Ολυμπιακοί δεν ήταν οι πρώτοι αγώνες στην ιστορία της Μεσογείου. Στην αρχαία Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία έχουν βρεθεί ανάγλυφα σκαλισμένα σε τάφους βασιλέων και ευγενών που φέρουν αθλητικές σκηνές, από τα οποία φαίνεται ότι οι λαοί αυτών των περιοχών είχαν τη δική τους μακρά παράδοση αθλητικών αγώνων. Δεν είχαν όμως καθιερώσει τακτικές εκδηλώσεις και, όταν συνέβη αυτό, πιθανότατα τις παρακολουθούσαν μόνο οι βασιλείς και η ανώτερη τάξη.
Στη μινωική Κρήτη ιδιαίτερη μέριμνα δινόταν στη γυμναστική. Τα ταυροκαθάψια και οι πτώσεις ήταν τα αγαπημένα αθλήματα τωνΜινωιτών, όπως φανερώνουν οι νωπογραφίες που διακοσμούν τα παλάτια τους. Άλλα αθλήματα ήταν οι αγώνες στίβου, πάλης και πυγμαχίας, όμως τέτοιες δραστηριότητες τελούνταν μάλλον σε τοποθεσίες κοντά στο παλάτι, πιθανόν από μέλη της τάξης των ευγενών. Όλα τα μινωικά αγωνίσματα υιοθετήθηκαν από τους Μυκηναίους που εισήγαγαν τις αρματοδρομίες και ορισμένα άλλα αγωνίσματα στίβου. Το άρμα ήταν εξαιρετικά σημαντικό στο μυκηναϊκό κόσμο, αφού χρησιμοποιούνταν όχι μόνο στον πόλεμο και στο κυνήγι, αλλά και σε θρησκευτικές και ταφικές τελετές.
Οι πρώτες γραπτές ενδείξεις αθλητικών αγώνων στον ελληνικό κόσμο βρίσκονται στα ομηρικά έπη. Ο Όμηρος, στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, παραθέτει ζωηρές περιγραφές των αγώνων που διοργανώθηκαν είτε ως μέρος, για παράδειγμα, των ταφικών τελετών για το νεκρό ήρωα Πάτροκλο είτε με άλλη αφορμή. Η εμφάνιση των πρώτων πόλεων-κρατών οδήγησε στη ραγδαία ανάπτυξη του αθλητισμού. Πολλοί τοπικοί αγώνες θεσμοθετήθηκαν στις πόλεις και τελούνταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εορτών. Ο αθλητισμός έγινε θεσμός, παρέχοντας στα μέλη της πόλης το πρόσχημα για τακτικό συναγωνισμό. Η Ολυμπία αποτέλεσε σύντομα σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, όπου διοργανωνόταν μια σειρά αθλητικών αγώνων, οι οποίοι θα εξελίσσονταν σε σύμβολο της πολιτικής και πολιτιστικής ενότητας των Ελλήνων κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαιότητα
"Πολλά ενοχλητικά και κουραστικά πράγματα υπάρχουν στη ζωή· και στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν είναι το ίδιο άσχημα τα πράγματα; Δε σε ψήνει η ζέστη; Δε σε τσαλαπατάει το πλήθος; Δεν είναι δύσκολο να πλυθείς; Η βροχή δε σε μουσκεύει ως το κόκαλο; Δε σε πειράζει ο θόρυβος, η φασαρία και οι άλλες ενοχλήσεις; Κι όμως, μου φαίνεται πως άνετα, μετά χαράς μάλιστα, τ' ανέχεσαι όλα αυτά μόλις σκεφτείς το μοναδικό θέαμα που θ' αντικρίσεις". Επίκτητος, 1ος αιώνας μ.Χ.
Οι Ολυμπιακοί ήταν οι αρχαιότεροι και σημαντικότεροι από όλους τους ελληνικούς αγώνες και η σπουδαιότερη θρησκευτική γιορτή προς τιμήν του Ολύμπιου Δία, του πατέρα των θεών. Η φήμη του ιερού της Ολυμπίας διαδόθηκε σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο, ενώ σύντομα οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το σύμβολο της πανελλήνιας ενότητας.
Με το πέρασμα του χρόνου η θέση και η σημασία της Ολυμπίας διευρύνθηκαν. Από απλός χώρος λατρείας εξελίχθηκε σε ένα ιερό γεμάτο περίτεχνους ναούς -ο μεγαλύτερος από τους οποίους ήταν του Δία- κοσμικά κτήρια και αγάλματα. Νέα αγωνίσματα προστέθηκαν στους Αγώνες και καινούργιες εγκαταστάσεις χτίστηκαν για να εξυπηρετήσουν τους αθλητές που συμμετείχαν σε αυτούς.
Τα Ολύμπια τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών ημερών του καλοκαιριού. Στις περίπου πέντε ημέρες που διαρκούσαν, αφιερώνονταν στους βωμούς των θεών θυσίες, με πιο μεγαλειώδη εκείνη των εκατό βοδιών στο βωμό του Δία. Αθλητικοί αγώνες διεξάγονταν στο Στάδιο και τον Ιππόδρομο, μπροστά σε χιλιάδες θεατές από όλες τις πόλεις του γνωστού ελληνικού κόσμου. Οι νικητές βραβεύονταν με ένα στεφάνι αγριελιάς, τον κότινο, και απολάμβαναν ιδιαίτερες τιμές από την πατρίδα τους.
Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων διεξάγονταν διάφορα αγωνίσματα, όπως το στάδιο, η πάλη, η πυγμαχία, το παγκράτιο, τα ιππικά αγωνίσματα και το πένταθλο (άλμα, δρόμος, ακόντιο, δίσκος, πάλη). Όσοι συμμετείχαν ακολουθούσαν κοινούς κανόνες και συμβάσεις, που είχαν καθιερωθεί για την καλύτερη οργάνωση των αγώνων.
Όλες οι πόλεις ήταν υποχρεωμένες να σταματήσουν τις εχθροπραξίες κατά τη διάρκειά τους και επιτρεπόταν η συμμετοχή μόνο στους Έλληνες πολίτες. Επίσης, υπήρχαν συγκεκριμένοι κανόνες που ρύθμιζαν τόσο τη διαδικασία της προγύμνασης όσο και της διεξαγωγής των αγώνων.
|
Η αναβίωση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων
"Η ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων δεν ήταν μια παραξενιά της φαντασίας, αλλά το λογικό αποτέλεσμα μιας μεγάλης κίνησης. Ο 19ος αιώνας είδε παντού την αναγέννηση του ενδιαφέροντος για τη φυσική άσκηση [...] Ταυτόχρονα, οι μεγάλες εφευρέσεις, ο σιδηρόδρομος και ο τηλέγραφος εκμηδενίζουν τις αποστάσεις και οι άνθρωποι αρχίζουν να ζουν ένα νέο τρόπο ζωής, τα έθνη έρχονται σε επαφή και μαθαίνουν να γνωρίζονται καλύτερα και αμέσως ανακαλύπτουν τη χαρά της σύγκρισης μεταξύ τους· και εκείνο που κατάφερνε η μια φυλή ήθελε να προσπαθήσει και η άλλη. Οι παγκόσμιες εκθέσεις συγκέντρωσαν στο ίδιο σημείο της γήινης σφαίρας τα προϊόντα των πιο απομακρυσμένων χωρών· τα φιλολογικά ή επιστημονικά συνέδρια έφεραν κοντά τις πιο διαφορετικές πνευματικές δυνάμεις. Πώς λοιπόν να μην επιθυμήσουν να συναντηθούν και οι αθλητές τη στιγμή που η άμιλλα είναι το κύριο θεμέλιο του αθλητισμού και σχεδόν ο ίδιος ο λόγος ύπαρξής της;" [Βαρόνος Pierre de Coubertin, στο Beck, Ch. (εκδ.), Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π.Χ.-1896, Αθήνα, 1896, σελ. 7].
Με σκοπό την ενοποίηση των αθλημάτων που ήταν δημοφιλή στις διάφορες χώρες και την αναγωγή του ανταγωνισμού σε ευγενή άμιλλα, απαλλαγμένη από την έννοια του κέρδους, αποφασίστηκε:
"...η σύσταση περιοδικών αγώνων στους οποίους να συναντιούνται οι αντιπρόσωποι όλων των χωρών και των αγωνισμάτων υπό τη σκέπη του μόνου θεσμού που μπορούσε να τους δώσει μεγαλείο και δόξα, της κλασικής Αρχαιότητας. Αυτό δε σήμαινε παρά την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων· το όνομα επιβλήθηκε μόνο του, ούτε και ήταν δυνατόν να βρεθεί άλλο". [Βαρόνος Pierre de Coubertin, στο Beck, Ch. (εκδ.), Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π.Χ.-1896, Αθήνα, 1896, σελ. 8].
Το παραπάνω κείμενο ιχνογραφεί αδρά το τι πίστευαν το 19ο αιώνα για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, δεν αναφέρει τίποτα για τις πρώτες απόπειρες των Ελλήνων προς αυτή την κατεύθυνση. Αργότερα, το 1896, έγιναν στην Αθήνα οι πρώτοι Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες. Το 19ο αιώνα, η κοινωνική δομή των εθνικών κρατών ήταν ιδανική για τη σταδιακή αποδοχή της Ολυμπιακής Ιδέας σε ένα καινούργιο -εθνικό- πλαίσιο. Ο συμβολισμός των Ολυμπιακών Αγώνων φανερώνει τη διαδικασία με την οποία οι άνθρωποι κατανοούσαν τις νέες έννοιες της εποχής τους.
fhw.gr
|
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου