ΟΤΙ ΑΓΑΠΩ: Φωτοταξίδι στη Βίτσα (Ζαγοροχώρια)

Βίτσα

Η Βίτσα είναι ορεινό οικισμός του νομού Ιωαννίνων. Αποτελείται από δύο χωρικές ενότητες την Άνω Βίτσα και την Κάτω Βίτσα. Η ιστορία της Βίτσας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η γραπτή ιστορία ξεκινάει από τα μέσα του ΙΔ' αιώνα. Για πρώτη φορά αναφέρεται με το όνομα Βεΐτσα το έτος 1361 σε Χρυσόβουλο που εκδόθηκε από το Δεσπότη Συμεών Ούρεσιν τον Παλαιολόγο.

Η περιοχή ενδείκνυται για πεζοπορία και ορειβασία, οι περιηγήσεις δίνουν την ευκαιρία για μοναδική επαφή με το ατόφιο φυσικό περιβάλλον

Αξιοθέτα

Το γεφύρι στον Κάμπο βρίσκεται στον ‘Κάμπο’ στο δρόμο προς τον ‘Ομυαλό’ και ‘Κορνήσι’. Είναι πέτρινο μονότοξο και βρίσκεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Άγνωστο πότε κατασκευάστηκε.

Το Γεφύρι του Μίσιου βρίσκεται στην κοιλάδα του Ξηροπόταμου, ανάμεσα στα χωριά Κουκούλι και Βίτσα. Η πρόσβαση σ' αυτό γίνεται από ένα σημείο του δρόμου προς Κουκούλι, λίγο πριν το χωριό, όπου στα αριστερά του δρόμου υπάρχει μικρή πινακίδα που δείχνει την αρχή του μονοπατιού. Το πλακόστρωτο μονοπάτι κατηφορίζει προς την κοιλάδα και μετά από περίπου 15λ έχει οδηγήσει στο γεφύρι. Περνώντας το γεφύρι, το μονοπάτι συνεχίζει προς Βίτσα. Κτίστηκε το 1748 με χρηματοδότηση του Μίσιου από το Μονοδένδρι για να συνδέσει το Κουκούλι με την Βίτσα.

Kαθώς περνάει από αυτό μια από τις διασωζόμενες και καλοσυντηρημένες «σκάλες» του Ζαγορίου η οποία αποτελεί σήμερα κλασική πεζοπορική διαδρομή.Το γεφύρι είναι δίτοξο, με μια μεγάλη καμάρα και μια μικρότερη, καλά συντηρημένο και ενώνει τις όχθες του Ξηροπόταμου σε ένα μέρος απόλυτης ηρεμίας, γαλήνης και επαφής με τη φύση, αν και βρίσκεται λίγα μόλις βήματα από τον σύγχρονο πολιτισμό. Εδώ δεν θα βρείτε δεκάδες επισκέπτες και παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Μπορεί όμως να συναντήσετε αναρριχητές που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στις αναρριχητικές διαδρομές που έχουν ανοιχτεί πάνω στους εντυπωσιακούς πύργους, ακριβώς δίπλα απ ό το γεφύρι. Η μεγάλη καμάρα έχει μήκος 18 μ. και ύψος 10 μ.

Η ιερή Μονή του Προφήτη Ηλία βρίσκεται βόρεια της Βίτσας και νοτιοδυτικά του Μονοδεντρίου σε μια εξαιρετική τοποθεσία σε υψόμετρο 1117 μέτρα. Αποτελείται από συγκρότημα κτιρίων, πολλά εκ των οποίων έχουν καταστραφεί. Η χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού δεν είναι γνωστή. Το καθολικό της Μονής κατασκευάστηκε το έτος 1632, μετά από την έλευση των αρχόντων από τη Βαστανιά.Το 1792 επεκτάθηκε το καθολικό της Μονής , με ηγούμενο το μοναχό Σεραφείμ. Το καθολικό ανακαινίστηκε αργότερα κατά το έτος 1832.Στη Μονή διέμειναν και έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα στο κρυφό σχολειό που λειτουργούσε εκεί ο Μάρκος Μπότσαρης, ο μεγάλος δάσκαλος του γένους Γεώργιος Γεννάδιος, οι Τιτουλάριοι Τύρριος και Λεόντιος και πολλοί άλλοι. Ο Ραφαήλ Μητροπολίτης Δρυινουπόλεως χάρισε στη Μονή στα 1720 μέρος του λειψάνου του Αγίου Σώζοντος και το χωράφι του ‘Επισκόπου’ στο βουνό.

Το 1916 έρχεται στη Μονή του Προφήτη Ηλία να μονάσει μία Άγια μορφή της σύγχρονης ιστορίας μας ο πατήρ Ιάκωβος. Μετά από μία διαδρομή 44 ετών στη Μονή ο πατήρ Ιάκωβος, στις 15 Φεβρουαρίου 1960 απεβίωσε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων. Το 1982 απεβίωσε και ο τελευταίος μοναχός της Μονής ο ιερομόναχος Σωτήριος Βαλαδήμας ανιψιός του πατήρ Ιάκωβου.

Το 1965 με Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 404 / 6-7-1965) η Μονή κηρύσσεται Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο.

Η Μονή γιορτάζει στις 20 Ιουλίου εορτής του Προφήτη Ηλία με βραδινή αγρυπνία την παραμονή και πανηγυρική Θεία Λειτουργία ανήμερα της γιορτής.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου υψώνεται στη Β.Δ. παρυφή της Βίτσας, στον δρόμο που οδηγεί στο Μονοδένδρι. Αποτελούσε την ενοριακή εκκλησία της Άνω Βίτσας μέχρι το 1885 που τον αντικατέστησε ο γειτονικός ναός των Ταξιαρχών. Ο ναός κτίσθηκε το 1612, καθώς σημειώνει η εγχάρακτη επιγραφή «ΕΤΟΥΣ ΖΡΚ», σε πλάκα εντοιχισμένη στη νότια πλευρά της εγκάρσιας καμάρας. Οι τοιχογραφίες έγιναν έξι ή επτά χρόνια αργότερα, σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου. Χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια ως ενοριακή εκκλησία Άνω Βίτσας. Είναι ρυθμού " Βασιλική μονόκλιτη με νάρθηκα ". Γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου του Αγίου Νικολάου.

Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Ο αρχαιότερος ναός της Βίτσας. Δεν υπάρχουν ακριβείς ενδείξεις για τη χρονολογία ιδρύσεως του. Πιθανότατα πριν το έτος 1554 να λειτουργούσε ως Μονή προκύπτει από αναφορά στο παράφυλλο παλιού Ευαγγελίου. Ο Ναός επισκευάστηκε ολόκληρος κατά το έτος 1728. Το έτος 1885 κατασκευάστηκε προσθήκη "το γυναικείο ". Το καθολικό του Ναού είναι ρυθμού "Βασιλική μονόκλιτος ", με εσωτερικό και εξωτερικό νάρθηκα. Λειτουργεί σήμερα ως ενοριακός ναός Κάτω Βίτσας.Ο Ναός μετατράπηκε σε ενοριακή εκκλησία κατά τα έτη 1600-1625. Το 1720 έγινε η αποπεράτωση του Τρούλου, ‘όπως φαίνεται από επιγραφή στη βόρεια πλευρά του και το 1728 επισκευάστηκε ολόκληρος. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο με παραστάσεις ζώων και λουλουδιών, κατασκευασμένο το 1739. Το 1954 κατεδαφίστηκε το παλιό καμπαναριό, που βρισκόταν δίπλα από το κοινοτικό γραφείο και κατασκευάστηκε νέο στη δυτική πλευρά της εκκλησίας.Λειτουργεί σήμερα ως ενοριακός ναός Κάτω Βίτσας και εορτάζει, όπως και όλο το χωριό στις 15 Αυγούστου.

Ο ναός των Ταξιαρχών, άλλοτε κοιμητηριακός ναός της Πάνω Βίτσας, υψώνεται βόρεια του Αγίου Νικολάου, σε απόσταση 20 μέτρων. Κτίστηκε στα 1606, αλλά το 1885 «επηυξήθη και εκοσμήθει εκ νέου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην κτητορική επιγραφή της κυρίας εισόδου. Περιλαμβάνει τον κυρίως ναό, τον νάρθηκα, το γυναικωνίτη, τα χαγιάτια και το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Λειτουργεί ως ενοριακός Ναός Άνω Βίτσας από το έτος κατασκευής του. Ο ναός είναι αγιογραφημένος. Είναι ρυθμού " Βασιλική μονόκλιτη ". Γιορτάζει στις 8 Νοεμβρίου των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Πέτρινη σκάλα Βίτσας

Η Σκάλα κατασκευάστηκε από την ευεργέτιδα Αγγελική Παπάζογλου το έτος 1868. Χρησιμοποιήθηκε πολύ επί ένα αιώνα γιατί ήταν ο δρόμος που ένωνε τα χωριά που βρίσκονταν από τη μία πλευρά της Χαράδρας με τα άλλα απέναντι. Είναι δρόμος λιθόστρωτος, απαράμιλλης αρχιτεκτονικής που δένει με την αγριότητα του τοπίου. Η "Σκάλα της κυρ Αλέξαινας" η αλλιώς η "Σκάλα στο ποτάμι" είναι ένα γνήσιο παραδοσιακό μονοπάτι με το μεγαλύτερο τμήμα του να είναι πλακόστρωτο. Το τμήμα του κοντά στη Βίτσα είναι καινούργια κατασκευή, ενώ περνάει το ποτάμι του Βίκου από το πέτρινο γεφύρι του Μίσιου.

Η σκάλα αυτή της κυρ΄Αλέξαινας αποτελούσε το βασικό οδικό άξονα από τα μεσαιωνικά χρόνια έως το Β παγκόσμιο πόλεμο για τα χωριά του Ζαγορίου και του ταξιδεμένους Ζαγορίσιους, στο πολυθρύλητο ταξίδι τους από και προς τα ξένα. Μεγάλο τμήμα του μονοπατιού σκεπάζεται από αιωνόβια δέντρα της περιοχής ενώ η θέα της Χαράδρας του Βίκου από το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου είναι μοναδική. Υπάρχει σήμανση με πινακίδα από την πλατεία του χωριού, που οδηγεί τον περιπατητή μετά από μία άνετη 20-λεπτη πορεία στην κοίτη της χαράδρας και στο παραδοσιακό γεφύρι του Μίσιου. Το μονοπάτι αυτό είναι μοναδικό τόσο για την άριστη κατασκευή του πάνω στη χαράδρα του Βίκου όσο και για το φυσική ομορφιά της περιοχής, του Εθνικού Δρυμού Βίκου, καθώς και για τη μοναδική χλωρίδα και πανίδα του τόπου.

Θα με συγχωρέσετε που θα αναφερθώ περισσότερο στη Βίτσα άλλα επειδή έμενα εκεί έχω πιο πολλά να σας πω.

¨Ένα μέρος που πραγματικά νιώθεις ήρεμος το τοπίο, οι άνθρωποι η φύση όλα αυτά μαζί σου δίνουν μια αίσθηση γαλήνης. περπατάς στα πέτρινα σοκάκια και δεν ξέρεις ακριβώς σε ποια εποχή είσαι δεν υπάρχει κάτι να σου χαλάσει αυτή την εικόνα.
Ο πλάτανος στην πλατεία στέκει εκεί περίπου 600 χρόνια και όταν τον κοιτάς έχεις την εξής απορία πόσα έχει δει? πόσοι άνθρωποι ξεκουράστηκαν στη σκιά του? γάμους, πανηγύρια, πόλεμοι, τόσα πολλά που εμείς δεν θα προλάβουμε να ζήσουμε για να τα δούμε.

Οι άνθρωποι της Βίτσας ήρεμοι, χαρούμενοι ζουν με άλλους ρυθμούς νέοι και μεγαλύτεροι τα βράδια πιάνουν από μια γωνιά της πλατείας τα παιδιά ηλικίας περίπου ως 15 παίζουν παντομίμα , τα μεγαλύτερα χαρτιά ή συζητούν παραδίπλα οι μεγαλύτεροι.
Η καλύτερη στιγμή το πρωί να πίνεις το καφεδάκι σου εκεί άκρη άκρη να βλέπεις απέναντι το βουνό και την Άνω Βίτσα.

Όλα έτοιμα για το πανηγύρι

Μια καταπληκτική εμπειρία που ζήσαμε ήταν το πανηγύρι προλάβαμε μόνο την πρώτη ημέρα όπως μας είπαν η πρώτη μέρα του τριήμερου Πανηγυριού 14-8 είναι αφιερωμένη στους ξένους δηλαδή στους κατοίκους άλλων χωριών όπου και χορεύουν μόνο αυτοί πρώτος άνοιξε τον χορό ο Ιερέας και ο Δήμαρχος οι αρχές του τόπου, την δέυτερη ημέρα χορεύουν απο τον παραδοσιακό τους σύλλογο και την τρίτη ημέρα οι κάτοικοι της Βίτσας.
Πριν αρχίσει το πανηγύρι όλοι οι κάτοικοι ήταν στην εκκλησία ( παραμονή της Παναγίας ) η λειτουργία κατανυκτική μέσα σε έναν ναό που χάνεται στους αιώνες. Και μετά την λειτουργία όλα έτοιμα τα κοκορέτσια, τα αρνιά, οι σούβλες, οι μουσικοί το πανηγύρι ξεκινά.