Παρασκευή 2 Ιανουαρίου 2015

Αττίκ, η μάντρα και η ιστορία ενός τραγουδιού

Αττικ-24γραμματα

Ο Κλέων Τριανταφύλλου, δεύτερο παιδί της εξαμελούς οικογένειας του γεννήθηκε στην Αίγυπτο στις 19 Μαρτίου 1885 και ήταν παιδί πλούσιας οικογένειας με πολύ υψηλό επίπεδο μόρφωσης. 

Η μητέρα του Εριθέλγη καταγόταν από τα Κύθηρα και ο πατέρας του Δημήτρης από τον Βόλο. Στις αρχές του 20ου αιώνα, το 1902, η οικογένεια εγκαθίσταται στην Αθήνα, όμως ο Δημήτρης Τριανταφύλλου δεν θα ζήσει για πολύ ακόμα. Όταν πέθανε, ο Κλέων ήταν 8 περίπου ετών. 

Η πολύ μεγάλη περιουσία που τους άφησε ο πατέρας τους επέτρεψε να ζούν πάρα πολύ καλά, παράλληλα με το συνεχές ανέβασμα του επιπέδου μόρφωσης των παιδιών. Η μητέρα τους η οποία μιλούσε Ελληνικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Αραβικά και Ιταλικά μετέδωσε στα παιδιά της την προσήλωση στα Γράμματα και τις Τέχνες, θεωρούσε δε την μουσική ως την μεγαλύτερη παρηγοριά στον άνθρωπο. 

Αυτού του είδους η αγωγή επέτρεψε στον Κλέωνα Τριανταφύλλου να αποκτήσει ένα πλούτο πολύ διαφορετικό από τον πλούτο που μετριέται με χρήματα - εξάλλου δεν ήταν μακριά η μέρα που η οικογένεια θα κατέρρεε οικονομικά. Απέκτησε συναισθηματικό πλούτο, ένα πλούσιο ψυχικό κόσμο που τον μετουσίωσε σε τραγούδια. 

Αυτός ο κόσμος δεν είχε φοβίες και ενοχές, δεν είχε καμιά πτυχή μικροαστικής υποκρισίας, όποιος προσέξει τους στίχους των τραγουδιών του και μάθει τον λόγο για τον οποίο γράφτηκαν θα το αντιληφθεί. Ο Κλεων Τριανταφύλλου δεν κρυβόταν από τον εαυτό του.

Όπως σημείωσε η Δανάη, όταν ήταν πλούσιος ήταν ωραία, όταν ήταν θεόφτωχος και πάλι ήταν ωραία. Μετουσιώνοντας τα συναισθήματά του σε τραγούδια, ήταν και πάλι ωραία.

Το 1906 ο Κλέων Τριανταφύλλου πήρε το πτυχίο της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1907 μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του Κίμωνα ετοιμάστηκαν για το Παρίσι όπου επρόκειτο να σπουδάσουν Πολιτικές Επιστήμες.

Μόλις έφθασαν εκεί έστειλαν ένα γράμμα στην μητέρα του λέγοντας ότι θα σπουδάσουν μουσική στο Ωδείο. Ο Κλέων θα σπουδάσει Αρμονία και ανώτατα θεωρητικά, ενώ αρχίζει να συνθέτει. Αγαπούσε πολύ την μουσική του Τζιάκομο Πουτσίνι, ενώ ο όγκος της δουλειάς του στην Γαλλία ανέρχεται περίπου στις 300 συνθέσεις. Γίνεται περιζήτητος. Καθιερώνει το ψευδώνυμο "Αττίκ". Εκεί θα παντρευτεί την πρώτη του γυναίκα Marie-Helene, όμως τον περίμενε πολύ σκληρό χτύπημα της μοίρας, καθώς πεθαίνει η γυναίκα του και το μωρό τους. Το ημερολόγιο έδειχνε 1910.

Το 1911 η οικογένεια κατέρρευσε οικονομικά, είναι η εποχή που ζουν όλοι στο Παρίσι, καθώς είναι βαριά άρρωστη η αδελφή του Νόρα.. Ο Αττίκ συνειδητοποιεί ότι πρέπει πλέον να ζεί από τη μουσική - αυτό είχε διαλέξει να κάνει - και στρώνεται στην δουλειά. Το 1914 η Νόρα επιστρέφει στην Ελλάδα. Τον Αττίκ τον περιμένει μια δεύτερη τραγωδία. Πεθαίνει η αδελφή του και τον εγκαταλείπει η δεύτερη γυναίκα του, ηθοποιός Μαρίκα Φιλιππίδου, για τον ίλαρχο Σπύρο Μερκούρη. Πρόκειται για την μητέρα της Μελίνας Μερκούρη.



Στην Κατοχή έζησε όπως όλος ο κόσμος, όμως κάποια στιγμή άρχισε να πουλάει ένα-ένα πολλά από τα τιμαλφή του. Πρώτα πήγαινε στα περίχωρα και τα πουλούσε με το ποδήλατό του, ώσπου οι αετονύχηδες πήραν μυρουδιά τι θησαυρούς είχε στο σπίτι του και άρχισαν να συρρέουν εκεί.

Ήταν εθελοντής αιμοδότης, και κάποια στιγμή του είπαν ότι δεν μπορεί να δώσει αίμα ήταν εξαντλημένος. "Πάρτε το αίμα μου, δεν έχω τίποτα άλλο να τους δώσω", θα πει.

Την Κατοχή δεν την άντεχε, τον εξευτέλιζε. Στις 29 Αυγούστου του 1944, σκόνταψε πάνω σε έναν γερμανό στρατιώτη. Το φασιστικό κτήνος τον γρονθοκόπησε μέχρι παραμορφώσεως. Ηταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι…

Κάθε βράδυ, ο Αττίκ έπαιρνε λίγο ηρεμιστικό βερονάλ για να κοιμηθεί. Εκείνο το βράδυ πήρε παραπάνω, για να μην ξυπνήσει ποτέ πια…

Η ιστορία του τραγουδιού “ζητάτε να σας πω”, Αττικ, 1930

Το παρασκήνιο τού «Ζητάτε να σας πω» έχει άμεση σχέση με την προσωπική του ζωή, τον έρωτα του για μια γυναίκα που τον άφησε…
Αττικ-24γραμματα
Η ιστορία πάει κάπως έτσι…
Ο Αττίκ παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο την ηθοποιό Μαρίκα Φιλιππίδου η οποία αργότερα τον εγκατέλειψε και παντρεύτηκε τον Σταμάτη Μερκούρη (πατέρα της Μελίνας Μερκούρη). Ο έρωτάς του γι’ αυτήν τη γυναίκα ήταν πηγή έμπνευσης, πηγή ζωής, αλλά και πηγή μεγάλου πόνου. Το τραγούδι «Είδα μάτια» – μεγάλη επιτυχία τότε – όλοι ήξεραν για ποια «μάτια» είχε γραφτεί. Τα μάτια της.
Μικρή πόλη η Αθήνα, τα νέα κυκλοφορούσαν με ταχύτητα «τουίτερ» (χωρίς τουίτερ), χωρισμοί, έρωτες, πιπεράτα σκάνδαλα έφταναν και στις πιο φτωχικές γειτονιές και όταν ένα βράδυ ο Αττίκ βρισκόταν στο πιάνο του κι είχε απέναντί του την τέως σύζυγό του με τον νέο της άνδρα, όλη η Μάντρα του φώναζε πες το «Είδα μάτια» – γνωρίζοντας ότι η «αγαπημένη» ήταν εκεί. Τότε εκείνος αποσύρθηκε στο καμαρίνι του και μέσα σε 10 λεπτά έφτιαξε το νέο τραγούδι. «Ζητάτε να σας πω / τον πρώτο μου σκοπό / τα περασμένα μου γινάτια / ζητάτε «είδα μάτια» / με σκίζετε κομμάτια…». Το ανεξήγητο της έμπνευσης. Και της ικανότητας του δημιουργού να κάνει τραγούδι με την άνεση μιας αναπνοής.

Η «Μάντρα του Αττίκ», που στην πραγματικότητα ήταν ένας καλλιτεχνικός όμιλος, δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1930, όταν κάποιος αστυφύλακας του υπέδειξε μια ελεύθερη μάνδρα στην οδό Μηθύμνης, κοντά στην πλατεία Αγάμων.
Σε 13 ημέρες σκάρωσε μια ξύλινη σκηνούλα, έβαλε διάφορες επιγραφές, όπως «Αγαπάτε τα ζώα, τον Αττίκ και... αλλήλους», και άρχισε τις παραστάσεις του μέσα στο κατακαλόκαιρο.
Αλλά ο Αττίκ δεν ήταν μόνος του σε εκείνη την όμορφη περιπέτεια. Είχε κοντά του γνωστά πρόσωπα της καλλιτεχνικής ζωής της εποχής, όπως οι Μαρίκα Φιλιππίδου, Βώττης, Π. Χορν, Δ. Ευαγγελίδης κ.ά. Επίσης παρουσία-ζε δύο «χαβαγίστες» από τη Ρόδο ως Εγγλέζους για λόγους… επικαιρότητας! Επί σκηνής βρισκόταν ακόμη και ο μικρός Τάκης Χορν.
Τα επόμενα χρόνια από τη σκηνή της «Μάντρας» παρήλασαν πολλοί νέοι καλλιτέχνες και γεννήθηκε μια γενιά «κονφερασιέ» και γενικά νέων καλλιτεχνών.
Ο Αττίκ και η επαφή του με το κοινό έδιναν το στίγμα της νέας διασκέδασης. Ο καθένας μπορούσε ν’ ανέβει στη σκηνή και να επιδείξει το πνεύμα, τη φωνή, το ποίημα ή την ιδιοτροπία του. Αυτό που λίγο αργότερα έγινε «νέα ταλέντα» και πολύ αργότερα καταντήσαμε να λέμε ριάλιτι σόου…
Η ανταπόκριση από τον κόσμο ήταν τεράστια… Ήταν τόσο επιτυχημένη εκείνη η πρωτοπόρος προσπάθεια, ώστε με δυσκολία τα όργανα της Αστυνομίας συγκρατούσαν την ξύλινη πόρτα της εισόδου από τον κίνδυνο ανατροπής της.
«Ο κόσμος κλαίει στο σπίτι του, στη Μάνδρα θέλει να γελά», έγραψε ευφυέστατα δημοσιογράφος της εποχής, περιγράφοντας τον Αττίκ να αγωνίζεται, να ιδρώνει, να θυμώνει, να αστειεύεται, να καλαμπουρίζει και να βρα-χνιάζει καθιερώνοντας το δικό του είδος λαϊκού θεάτρου.
Όχι μόνο συμμετείχε σε ό,τι συνέβαινε στη Μάντρα, αλλά και πολλές φορές αυτοσχεδίαζε, για να γράψει έτσι αρκετές από τις μεγάλες του επιτυχίες.
Σύμφωνα με όσα λέγονται για εκείνη την εποχή, ο Αττίκ για μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του, το «Ζητάτε να σας πω», αυτοσχεδίασε στη Μάντρα του.

Η σπαρταριστή «Eγκύκλιος»
Ο Αττίκ, αφού καθιέρωσε τη «Μάντρα» του, φρόντιζε κάθε χρόνο να βρίσκει τρόπους για να προσελκύει το κοινό. Χαρακτηριστικά της τέχνης και των δραστηριοτήτων του ήταν το κέφι και η πρωτοτυπία.
Έτσι, λοιπόν, τον Μάιο του 1932 επανήλθε δριμύτερος και εν μέσω κρίσης εξαπέλυσε «Εγκύκλιον προς τον Τύπον και το Αθηναϊκόν Κοινόν». Μια Εγκύκλιο μέσω της οποίας, εν είδει Διαγγέλματος, καθιστούσε τη σκηνή της «Μάντρας» του «ορμητήριον δια παν νέον τάλαντον, αρκεί να είναι πραγματικόν… τάλαντον», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στο πρώτο άρθρο της η Εγκύκλιος ανέφερε πως ζητούνται «συγγραφείς, επιθεωρησιογράφοι, λογογράφοι, ευθυμογράφοι και ο,τιδηποτεγράφοι μη θεωρούντες εντροπήν το να είπουν, εκτελέσουν ή τραγουδήσουν από της ταπεινής εξέδρας της Μάνδρας όσα με χάριν και πνευματωδίαν γράφει η πέννα των στέργοντες ούτω ν’ αποκτήσουν και στυλογράφον».
Επίσης, ζητούσε «καλλιτέχνας ουτινοσδήποτε… φύλου, φωνής ή αναστήματος (υπό τας δύο σημασίας της λέξεως) διά τραγούδι ή απαγγελίαν, εξελθόντας εξ οιουδήποτε των ωδείων μας ή και ουδέποτε εισελθόντας εις τοιούτον, αρκεί να έχουν φωνήν ευχάριστον και… μετριοφροσύνην»!
Σατιρίζοντας την πραγματικότητα της νεοελληνικής κοινωνίας και δίνοντας αφορμές για σχολιασμούς και συζητήσεις γύρω από πρόσωπα της επικαιρότητας, ο Κλέων Τριανταφύλλου ζητούσε ακόμη «ιδιοφυΐας παντός είδους, ως π.χ. χορευτάς ή χορευτρίας (έστω καιάνευ ιματισμού), μουσικούς εκτελεστάς εφ’ οιουδήποτε οργάνου (πλην τυμπάνου), σολίστας (ή… μετζασολίστας, αλλ’ αυτούς διά μίαν και μόνην άμισθον εμφάνισιν κατά τινα εσπέραν τρικυμίας), σφυρικτάς με μίαν ή και περισσοτέρας φωνάς και τέλος, παν ό,τι παράδοξον και πρωτοφανές, αρκεί να είναι ωραίον και να έχη σχέσιν με την Τέχνην».
Με τέτοια τερτίπια γέμιζε τη «Μάντρα» του με κόσμο ο Αττίκ, πρωτοπορώντας στις πρακτικές ανεύρεσης ταλέντων που γνωρίζουμε μέχρι τις ημέρες μας!

visitkythera.gr
topontiki.gr
http://antikleidi.com
youtube.com
Ενδεικτική βιβλιογραφία

Κώστας Μυλωνάς: Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού, Εκδόσεις Κέδρος

"Αττίκ": Δανάη Στρατηγοπούλου, Εκδόσεις Εστία

Πόπη Μαγουλά-Γαϊτάνου, "Δανάη το αηδόνι του έρωτα", Εκδόσεις Αγκυρα.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ, Γιώργος Μηλιώνης
nooz.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αναγνώστες