Λαϊκές εκφράσεις

Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά

Έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο.
Την εποχή που οι Τούρκοι προσπαθούσαν να καταλάβουν την Πόλη, χρησιμοποιούσαν εμπορικά πλοία στα οποία έδεναν ένα μικρό καραβάκι από πίσω προκειμένου να μεταφέρουν τα πυρομαχικά.
Το καραβάκι αυτό είχε σχήμα αχλαδιού.
Έτσι όταν οι φρουροί των τειχών έβλεπαν ένα τέτοιο πλοίο καταλάβαιναν από το καραβάκι ότι ήταν πολεμικό και όχι εμπορικό.
Φώναζαν για να προειδοποιήσουν τους υπολοίπους
"Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά"
αναφερόμενοι στο καραβάκι με τα πυρομαχικά

Κατά φωνή κι ο γάιδαρος

Από τα αρχαία χρόνια, οι άνθρωποι αγαπούσαν το γάιδαρο, για την υπομονή και την αντοχή του στη δουλειά.

Η ιστορία αυτής της φράσης έχει να κάνει με τον Φωκίωνα που ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου.

Δεν ήταν και τόσο βέβαιος για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι.
Τότε αποφάσισε να αναβάλει για λίγες μέρες την επίθεση του, ώσπου να του στείλουν τις επικουρίες, που του είχαν υποσχεθεί οι Αθηναίοι.

Πάνω, όμως, που ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση,
άκουσε ξαφνικά τη φωνή ενός γαϊδάρου στο στρατόπεδο του:

- Κατά φωνή κι ο γάιδαρος... είπε.

Χρωστάει της Μιχαλούς

Η λαϊκή έκφραση συνδέεται με τη μετεπαναστατική ζωή στο Ναύπλιο, πρωτεύουσα τότε της Ελλάδας.

Μετά την επανάσταση του 21 υπήρχε στο Ναύπλιο
μια ταβέρνα που ανήκε σε μια γυναίκα, τη Μιχαλού.

Η Μιχαλού είχε το προτέρημα να κάνει «βερεσέ» αλλά υπό προθεσμία.

Μόλις εξαντλείτο η προθεσμία - και η υπομονή της -
στόλιζε τους χρεώστες της με «κοσμητικότατα» επίθετα.

Όσοι τα άκουγαν, ήξεραν καλά ότι αυτός που δέχεται
τις «περιποιήσεις» της «χρωστάει της Μιχαλούς».

Κάποιος φούρνος θα γρεμίστηκε

Παλιά, τα σπίτια ενός χωριού μετριόντουσαν με τους φούρνους τους.

Οι χωρικοί, δηλαδή, δεν έλεγαν ότι το χωριό μου έχει τόσα σπίτια αλλά «τόσους φούρνους», επειδή κάθε σπίτι είχε και το δικό του φούρνο,
για να ψήνει το ψωμί του.

Όταν λοιπόν στα χωριά αυτά πέθαινε κανένας νοικοκύρης, οι φίλοι του έλεγαν ότι φούρνος του μπάρμπα γκρέμισε.

Με αυτή τη φράση εννοούσαν ότι με το θάνατο το αρχηγού της οικογένειας, το σπίτι γκρέμιζε, χανόταν.

Από αυτή τη μεταφορική φράση βγήκε η έκφραση
κάποιος φούρνος θα γκρεμίστηκε.

Λέμε, όταν μας επισκέπτεται κάποιος, που έχουμε να δούμε πολύ καιρό ή όταν θυμάται κάποιος να μας πάρει τηλέφωνο, αφού περάσει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα από τη τελευταία φορά που μιλήσαμε.

Έμεινε στο ράφι

Στην Βυζαντινή εποχή υπήρχε μια συνήθεια, που σώζεται ακόμη σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

Τα παλιά οικογενειακά κειμήλια, να τοποθετούνται σε ράφια για στολισμό.

Από τη συνήθεια αυτή προήλθε και η φράση:
"αυτή έμεινε στο ράφι"...

δηλαδή έχει γεράσει τόσο πολύ, ώστε μπορεί να τοποθετηθεί
στο ράφι μαζί με τα παλιά οικογενειακά αντικείμενα.

Μάλλιασε η γλώσσα μου...

Στη βυζαντινή εποχή υπήρχαν διάφορες τιμωρίες, ανάλογες με το παράπτωμα.
Όταν π.χ. ένας έλεγε λόγια που δεν έπρεπε να ειπωθούν, τότε τον τιμωρούσαν με έναν τρομερό τρόπο.
Του έδιναν ένα ειδικό χόρτο που ήταν υποχρεωμένος με το μάσημα να το κάνει πολτό μέσα στο στόμα του. Το χόρτο αυτό ήταν αγκαθωτό, στυφό και αρκετά σκληρό, τόσο που κατά το μάσημα στο στόμα του πρηζόταν και η γλώσσα.
Το ελατήριο δηλαδή της τιμωρίας του, άνοιγε, μάτωνε και γινόταν ίνες-ίνες, κλωστές-κλωστές, δηλαδή, όπως είναι τα μαλλιά.

Από την απάνθρωπη τιμωρία βγήκε και η παροιμιώδης φράση:
"μάλλιασε η γλώσσα μου", που λέμε μέχρι σήμερα, όταν προσπαθούμε με τα λόγια να πείσουμε κάποιον για κάτι και του το λέμε πολλές φορές.

paidika.gr