Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 2015

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΟΥ ΣΟΧΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Από την ημέρα που γεννιούνται, οι κάτοικοι στο Σοχό Θεσσαλονίκης «δένουν» τη ζωή τους με το έθιμο των Κουδουνοφόρων. Μετά τα Θεοφάνια, μπορεί ελεύθερα, όποιος επιθυμεί, να ντυθεί με τη φορεσιά του Κουδουνοφόρου και να σεργιανίσει στους δρόμους και τις πλατείες, χωρίς να χρειαστεί να περιμένει να έρθουν οι ημέρες της Αποκριάς.
Ο καθένας θα εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα αν βρεθεί στο Σοχό την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρά Δευτέρα. Όλοι οι χωριανοί βγαίνουν στους δρόμους, στα καφενεία, μα οι περισσότεροι μαζεύονται στην πλατεία του χωριού. Ο επισκέπτης θα συναντήσει εκεί τα "καρναβάλια", που ενώ περπατούν αργά για να ακούγεται ο παράξενος ήχος των κουδουνιών τους, γυρίζουν δυο-δυο, τρία-τρία και κερνάνε φίλους και γνωστούς. Στην πλατεία τα νταούλια και οι ζουρνάδες δεν σταματάνε ούτε λεπτό. Όλος ο κόσμος, Σοχινοί και επισκέπτες, χορεύουν ασταμάτητα και τα καρναβάλια στη μέση του κύκλου, χοροπηδούν και κουνούν της ξύλινες γκλίτσες ή τα σπαθιά τους. Οι μασκοφόροι αυτοί περνούν από τις γειτονιές και τις πλατείες και τραγουδούν το εξής τραγούδι: «Τι κακό έκανα ο καημένος μες σ’ αυτήν τη γειτονιά και με βγάλαν τ’ όνομά μου: ψεύτη, κλέφτη και φονιά! Αχ ντουνιά, κιαφέρ ντουνιά μ’ εμένα μην πενιέσαι, δεν ήμουν εγώ που σε εγλένταγα και τώρα μ' απαρνιέσαι!»
Οι Κουδουνοφόροι είναι ένα δρώμενο, που συνδέεται με την ευφορία της γης, και τελείται την περίοδο της Αποκριάς, με αποκορύφωμα το τριήμερο της Τυρινής και της Καθαρής Δευτέρας. Έθιμο πανάρχαιο, που τα χαρακτηριστικά του φανερώνουν καθαρά κατάλοιπα των εορτών της Άνοιξης, τα οποία είχαν σχέση με τη γονιμότητα και την καρποφορία της γης. Σύμβολο αυτής της διαδικασίας της φυσικής βλάστησης θεωρείτο ο θεός Διόνυσος.
Οι τραγόμορφοι Κουδουνοφόροι (Μέριου) του Σοχού Θεσσαλονίκης έχουν βαθιές ρίζες αφού είναι αρχέγονο κατάλοιπο από Διονυσιακές λατρείες και Βακχεία. Μέσα τους ενυπάρχει το "δέος" και η αρχέγονη ιερότητα του προχριστιανικού ενστίκτου και των συναισθημάτων. Οι Σοχινοί έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στην επιτυχία του καρναβαλιού. Υποστηρίζουν, ότι θα πάει καλά η χρονιά μόνο αν θα γίνουν καλά καρναβάλια!
Εκείνο που καθιστά ξεχωριστό το καρναβάλι του Σοχού από άλλες τραγόμορφες μεταμφιέσεις είναι το ερωτικό στοιχείο που επικρατεί. Τα παλαιότερα κυρίως χρόνια, οι νέοι ντύνονταν έτσι, γιατί με τον τρόπο αυτό έβρισκαν την ευκαιρία να πλησιάσουν την κοπέλα που αγαπούσαν και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της.
Χαρακτηριστικά στοιχεία της στολής των Κουδουνοφόρων του Σοχού είναι:
  • Τα μαύρα δέρματα τράγων που φορούν
  • Τα 5 κουδούνια (4 κυπριά και 1 μπατάλι), που εξαρτώνται από τους ώμους και τη μέση με το ζωνάρι
  • Η πλεχτή εσάρπα που διπλώνει στον αυχένα
  • Τα κεντητά μανικέτια, που εφαρμόζονται στους βραχίονες και
  • Η πλουμιστή μάσκα-προσωπίδα με τα μακριά μουστάκια που καταλήγει σε υψικόρυφη κεφαλοστολή
Απαραίτητα εξαρτήματα είναι η γκλίτσα ή το σπαθί και ένα μπουκάλι ούζο για να κερνούν τους γνωστούς και φίλους, ανταλλάσσοντας ευχές.
Τα κουδούνια είναι πέντε: ένα μεγάλο (το μπατάλι) και τέσσερα μικρότερα (κυπριά). Και τα πέντε αποτελούν τη λεγόμενη «ντουζίνα». Το μπατάλι είναι σφυρήλατο, κάθετη δε τομή του, σε οποιοδήποτε σημείο του μας δίνει έλλειψη. Για γλωσσίδι χρησιμοποιείται ένα λεπτό σιδερένιο ραβδί. Τα κυπριά είναι μπρούτζινα χυτά, έχουν μορφή κόλουρου κώνου και για γλωσσίδι χρησιμοποιείται ένα μικρότερο κυπρί, του οποίου η κάτω βάση του είναι έλλειψη. Το βάρος της ντουζίνας κυμαίνεται από 18 έως 20 Kg. Λέγεται, ότι όσο πιο βαριά κουδούνια φορεί το καρναβάλι τόσο καλύτερο θεωρείται.

Η ρίζα του εθίμου από τη χριστιανική της εκδοχή


Για την προέλευση του καρναβαλιού υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μια από αυτές σχετίζεται με τον Άγιο Θεόδωρο. Λένε ότι τον 4ο μ.Χ. ο Άγιος Θεόδωρος ήταν στρατηλάτης και πολεμώντας ενάντια στους βαρβάρους, βρέθηκε σε ασφυκτικό κλοιό από τις εχθρικές δυνάμεις σε ένα δάσος και κινδύνεψε να αιχμαλωτιστεί. Αφού εξαντλήθηκαν όλα τα τρόφιμα, για να μην πεθαίνουν οι στρατιώτες από την πείνα, ο στρατηλάτης διέταξε να σφαχτούν τα γίδια που υπήρχαν στο δάσος και να διανεμηθούν στους στρατιώτες του. Κατόπιν έγιναν πολλές προσπάθειες ώστε να διασπαστεί ο κλοιός και να απελευθερωθεί ο Άγιος Θεόδωρος και ο στρατός του, αλλά ήταν αποτυχημένες. Τότε ο Άγιος Θεόδωρος χάρη στη πίστη που είχε προς το Θεό σοφίστηκε να φορέσουν οι άντρες του τα δέρματα από τις γίδες που είχαν σφάξει, στους οποίους κρέμασε και τα κουδούνια των τράγων. Με τη στολή αυτή όρμησαν οι στρατιώτες, εναντίον των βαρβάρων που τους είχαν κυκλωμένους. Οι βάρβαροι βλέποντας τους στρατιώτες σαν κοπάδι ζώων, φοβήθηκαν και τράπηκαν σε άταχτη φυγή. Αυτοί οι μασκαρεμένοι ονομάστηκαν "Στρατιώτες του Αγίου Θεοδώρου". Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος καθιερώθηκε να τιμούν στο Σοχό τον Άγιο Θεόδωρο και να γιορτάζουν τα καρναβάλια με στολές από δέρματα αιγών και κουδούνια!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αναγνώστες