Ο ποταμός Εχέδωρος καθρέφτης του πολιτισμού μας
Ο Εχέδωρος ή Γαλλικός ποταμός πηγάζει
από το όρος Κρούσια του Νομού Κιλκίς και,
μετά από πορεία 65 χιλιομέτρων, εκβάλλει στον
Θερμαϊκό κόλπο, δυτικά του Καλοχωρίου.
Ο Ηρόδοτος τον αναφέρει ως Χείδωρον
(ο έχων δώρα), διότι η άμμος του ήταν χρυσοφόρος.
Το όνομα του ποταμού κατά τη βυζαντινή περίοδο ήταν
Γαλυκός, ενώ η εγκατάσταση μονάδων του Γαλλικού
στρατού στην περιοχή, κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο
Πόλεμο, καθιέρωσε την ονομασία
Γαλλικός για έναν περίπου αιώνα.
Για χιλιάδες χρόνια, ο Εχέδωρος επιτελούσε
λειτουργίες, από τις οποίες προέκυπταν οι
περισσότερες από τις αξίες ενός αντιπροσωπευτικού
φυσικού ποτάμιου υγροτόπου. Οι κυριότερες
από τις αξίες αυτές ήταν η βιολογική,η
υδρευτική, η αρδευτική, η αλιευτική, η
κτηνοτροφική, η αμμοληπτική, η αντιπλημμυρική,
η βελτιωτική της ποιότητας του νερού, η
υλοτομική, η θηραματική, η πολιτιστική, η
επιστημονική, η εκπαιδευτική, η αναψυχική, η τοποκλιματική.
Χρήση των αξιών αυτών έκαναν όχι μόνο οι
άνθρωποι των χωριών εκατέρωθεν της
κοίτης του, αλλά και οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης,
οι οποίοι υδρεύονταν με νερό του Γαλλικού από τις
αρχές του περασμένου αιώνα έως σήμερα.
Κατά τις δεκαετίες του 1950 και
1960, προμηθεύονταν επίσης την άμμο
για διάφορες οικοδομικές εργασίες και επισκέπτονταν
την περιοχή για φρέσκα φρούτα και λαχανικά,
για αναψυχή (κυρίως την Πρωτομαγιά) και για κυνήγι.
Πολιτιστικά στοιχεία που αποδεικνύουν
τις υγροτοπικές λειτουργίες και αξίες του Εχεδώρου
έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας, παρόλες τις
κακοποιήσεις που έχει υποστεί και υφίσταται ο ποταμός
Η αρκετά μεγάλη ποσότητα του νερού που είχε
ο Γαλλικός κατά το παρελθόν, αποδεικνύεται
από το αντίστοιχο ύψος των γεφυρών τω
σιδηροδρόμων και των αυτοκινητοδρόμων
και από τα αντιπλημμυρικά αναχώματα που
κατασκευάσθηκαν την περίοδο 1928-1934.
Τα αναχώματα εκτείνονται κατάντη της γέφυρας
της παλαιάς εθνικής οδού, εκατέρωθεν
αυτού έως τη θάλασσα και ανάντη,
από την ανατολική πλευρά του ποταμού υπάρχει
αντιπλημμυρικό ανάχωμα μέχρι το ύψος της
σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Κιλκίς.
Τα αντιπλημμυρικά αναχώματα ακολουθούν
ακανόνιστη χάραξη, με εύρος από 140 ως 1.200
μέτρα, με αποτέλεσμα η κοίτη του ποταμού
να δημιουργήσει προοδευτικά μαιανδρισμούς
που σε ορισμένα σημεία εφάπτονται στα
αναχώματα. Σε τέτοια σημεία της όχθης
κατασκευάσθηκαν συρματόπλεκτα κιβώτια
λίθων και πέτρινοι τοίχοι για την αποφυγή
της διάβρωσης του εδάφους.
Η περιοχή του Εχεδώρου δέχθηκε μεγάλες ανθρώπινες
παρεμβάσεις μετά το 1930. Για την ικανοποίηση
των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών ύδρευσης της
πόλης της Θεσσαλονίκης και των δραστηριοτήτων
της ευρύτερης περιοχής, διανοίχτηκε ένας πολύ
μεγάλος αριθμός γεωτρήσεων κυρίως στην
περιοχή Καλοχωρίου και Σίνδου. Από το
1960 έως το 1970 πραγματοποιήθηκαν δεκάδες
γεωτρήσεις στην κοίτη του ποταμού της περιοχής
Νάρες κοντά στη Νέα Φιλαδέλφεια. Το έργο
κατασκευάσθηκε για την υδροδότηση κυρίως
του βιομηχανικού συγκροτήματος της τότε
«Esso Pappas». Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε
αγωγός διατομής 1,1 μέτρων και μήκους 20 χιλιομέτρων.
O χρυσοφόρος ποταμός Εχέδωρος δεν έφτανε πια στη θάλασσα.
Σήμερα ο υγρότοποςτου Εχεδώρου έχει
υποβαθμισθεί από την εξαντλητική χρησιμοποίηση των
υπόγειων νερών και τη ρύπανση της κοίτης του
ποταμού με ποικίλα στερεά και υγρά απόβλητα.
Η υφαλμύρωση των υπόγειων νερών της περιοχής
Καλοχωρίου και η καθίζηση των εδαφών είναι πλέον
γεγονός. Μπορεί να λεχθεί ότι ο ποταμός
Εχέδωρος ήταν ο πρώτος υγρότοπος που
θυσιάστηκε για την «ανάπτυξη» της Θεσσαλονίκης.
Η ύδρευση της αναπτυσσόμενης Θεσσαλονίκης
συνεχίσθηκε και με αντλήσεις νερού από τους
υγροτόπους της Αραβησσού και του Αλιάκμονα.
Νερό από τον Αλιάκμονα προστίθεται κατά καιρούς
στον υγρότοπο του Εχεδώρου. Σε περιόδους έντονων
βροχοπτώσεων και με την προσθήκη νερού στην κοίτη
του Εχεδώρου, η οικολογική κατάσταση της κοίτης του
ποταμού κάπως βελτιώνεται.
Χλωρίδα Κατά θέσεις, υπάρχουν μεμονωμένα
δένδρα ή ομάδες ή μικρές λόχμες αυτοφυούς
υδροχαρούς βλάστησης, ενώ σε πολλές
θέσεις κυριαρχεί σε πυκνή μορφή το θαμνώδες
είδος Tamarix parviflora (αρμυρίκι), που αποτελεί
ενδείκτη αλατούχων εδαφών. Τα αυτοφυή είδη
είναι η μισχοφόρος ιτιά, η άσπρη ιτιά, η λεύκη η
λευκή, η βρωμοκαρυδιά, η φτελιά, το σκλήθρο)
και ο πλάτανος. Υπάρχουν και κάποιες εκτάσεις τεχνητά
δασωμένες από 35 και πλέον έτη, υπήρχε στην περιοχή
πλούσια υδροχαρής βλάστηση και κατά μήκος
των αναχωμάτων υπήρχαν λευκοφυτείες. Με την
πτώση της υπόγειας στάθμης του νερού και
με την παράνομη υλοτομία υποβαθμίσθηκε πάρα
πολύ η υγροτοπική βλάστηση του ποταμού.
Σήμερα κυριαρχεί το αρμυρίκι από το ύψος του
Καλοχωρίου έως το όριο των κτημάτων που
ανήκουν στους Δήμους Εχεδώρου και Καλλιθέας.
Σε λίγες θέσεις απαντούν η λεύκη σε πολύ
καλή κατάσταση, η ιτιά, η πτελέα (καραγάτσι)
και οι καλαμώνες. Στην περιοχή των εκβολών
του ποταμού κυριαρχεί η αλοφυτική βλάστηση.
Πανίδα Η περιοχή «Εκβολές Γαλλικού -
Λιμνοθάλασσα Καλοχωρίου» περιλαμβάνεται στις
196 σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδος.
Τις εκβολές του Γαλλικού επισκέπτονται πολλά
είδη υδρόβιων πουλιών, που αναφέρονται στο Παράρτημα
I της Oδηγίας 79/409/EOK «περί διατηρήσεως των
αγρίων πτηνών» . Πολλά από τα είδη αυτά έχουν κατά
καιρούς παρατηρηθεί και στη κοίτη του ποταμού
ανάντη των εκβολών έως την περιοχή Νάρες, σε
τμήματα μικρών ελωδών εκτάσεων. O αριθμός
των ειδών πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στον
υγρότοπο του Γαλλικού ανέρχεται σε 45. Κάποια
από τα είδη αυτά φωλιάζουν στην περιοχή, όπως
η αβοκέτα, η αετογερακίνα, ο θαλασσοσφυριχτής,
ο καλαμοκανάς, ο καλαμόκιρκος,
ο κοκκινοσκέλης, το νανογλάρονο, το νεροχελίδονο
και το ποταμογλάρονο. Στην περιοχή
παρατηρούνται διάφορα θηλαστικά όπως
η αλεπού, το τσακάλι, ο λαγός, ο σκατζόχοιρος,
η νυφίτσα, το κουνάβι και ο ασβός.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου